- дать
- 1. сов.кого-чтобиреү, биреп тороу
дать книгу почитать — китапты уҡырға биреп тороу
за эту вещь ты сколько дал? — был нәмә өсөн һин күпме бирҙең?
дать орден посмертно — орденды үлгәндән һуң биреү
дать взаймы — бурысҡа биреү
2. сов. с неопр.позволитьирек (мөмкинлек) биреү, рөхсәт итеүдать волю чувствам — тойғоларға ирек биреү
не дать спать — йоҡларға ирек бирмәү
дать высказаться — һөйләргә рөхсәт итеү
3. сов.повел.в знач. побудит. частицыҡайҙа, ҡанадай отдохну — ҡана, ял итеп алайым әле
дай я сам пойду — ҡана, үҙем барайым әле
дать волю рукам — ҡулды оҙайтыу, ҡулсырланыу
дать дорогу кому — юл күрһәтеү, тормош юлына сығарыу
дать жизнь — йән биреү, бала тыуҙырыу
дать занавес — шаршау төшөрөү
дать знать — белгертеү, хәбәр итеү
дать клятву — ант итеү
дать маху: — 1) һынатыу
2) бирешеү; дать начало чему — башлап ебәреү, башланғысы булыу
дать понять — аңғартыу, һиҙҙереү
дать свет — яҡтылыҡ (ут) биреү, яҡтыртыу
дать себе труд — тырышып ҡарау, үҙеңде ышандырыу
дать слово: — 1) кому берәйһенә һөйләргә һүҙ биреү
2) вәғәҙә (һүҙ) биреү; дать стрекача (тягу) — табан ялтыратыу, шылыу
дать урок кому — һабаҡ (кәрәген) биреү, арт һабағын уҡытыу
дать шпоры — ҡабаландырыу, тиҙләтеү
как пить дать — һис һүҙһеҙ, һис шикһеҙ
не дать в обиду — арҡалау, яҡлашыу
ни дать ни взять — тап (тас), һуйып ҡаплаған
он тебе даст! (угроза) — ул һинең кәрәгеңде бирер!
я тебе дам! — кәрәгеңде бирермен!
4. сов. чтоустроить, организоватьойоштороудать обед в честь юбиляра — юбиляр хөрмәтенә мәжлес ойоштороу
5. сов.кого-чтопредоставитьбиреүдать квартиру — фатир биреү
дать землю арендаторам — ҡуртымсыларға ер биреү
6. сов. разг.определить возрастбиреүему нельзя дать больше сорока лет — уға ҡырҡ йәштән дә артыҡ биреп булмай
7. сов. чтопоручитьбиреү, ҡушыудать трудное задание — ауыр эш биреү
8. сов. чтопоказатьбиреү, күрһәтеүдать интересный концерт — ҡыҙыҡлы концерт биреү
9. сов. чтопринести как результатбиреү, килтереүдать доход — килем (уңыш) биреү
дать хороший урожай — яҡшы уңыш биреү
10. сов. чтопроизвести, сделатьбиреүдать залп — залп биреү
дать сигнал — сигнал биреү
11. сов. о появлении чего-л. в чём-л.барлыҡҡа килеү, хасил булыу, -ланыу/-ләнеүдать осадок — төбөнә ултырыу, һарҡынды барлыҡҡа килеү
дать трещину — ярыҡ барлыҡҡа килеү, ек хасил булыу
дать течь — һыу аға башлау
дать осечку — атылмау, сағылмау
Русско-башкирский словарь. - Уфа. Ураксин З.Г.. 2005.